Đi tìm câu trả lời: Làm gì để chống thương lái Trung Quốc tự do gom hàng trên đất Việt?

Việc các thương lái Trung Quốc sẵn sàng mua với giá cao hơn là vì họ không hề mất một đồng thuế nào, đồng thời không phải bỏ ra bất cứ một chi phí nào như doanh nghiệp trong nước hiện nay vẫn làm là liên kết 3 nhà, 4 nhà, ứng trước tiền, hỗ trợ kỹ thuật…cho người nuôi đồng thời hỗ trợ xăng dầu, phương tiện để người dân nuôi trồng và đánh bắt .

Việc thương lái Trung Quốc tự do và ráo riết gom hàng ở nước ta đang gây nhiều hệ lụy cho nền kinh tế và đời sống nhân dân.

Bà Phạm Chi Lan

Tình trạng thương nhân Trung Quốc đang ráo riết thu gom các loại nông sản, thực phẩm như vải thiều Lục Ngạn, thủy hải sản, sắn, trứng vịt… với giá cao hơn giá thị trường, cao hơn giá thu mua của các thương nhân Việt Nam trong thời gian qua đã khiến không ít doanh nghiệp sản xuất trong nước phải lên tiếng kêu cứu vì thiếu nguyên liệu đầu vào (tại cửa khẩu Lạng Sơn, mỗi ngày có hàng ngàn tấn nông sản, thực phẩm được xuất sang Trung Quốc).

Ý kiến của bà Phạm Chi Lan, nguyên Tổng Thư ký và Phó Chủ tịch của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, thành viên Ban Nghiên cứu của Thủ tướng  về vấn đề này.

Bà có quan điểm như thế nào về tình hình thương nhân Trung Quốc đã và đang ráo riết đổ xô gom các mặt hàng nông sản, thủy sản ở Việt Nam?

Tất cả các thương nhân Trung Quốc khi vào Việt Nam mua bán giao dịch các mặt hàng trên đều sang theo hình thức tự do hoặc du lịch và không có bất cứ giấy phép kinh doanh nào, cũng như không thuộc tổ chức kinh doanh nào, điều này khiến chính quyền và các cơ quan chức năng không thể nào kiểm soát được khi họ kinh doanh trên địa bàn đồng thời không thể thu được một đồng thuế nào.

Về câu chuyện vải Lục Ngạn ở Bắc Giang thì nó đã xảy ra từ vài năm nay, đến mùa là các thương lái Trung Quốc lại tập trung đến đấy, tự đứng ra thu gom hàng, quyết định giá cả bao nhiêu… Và một khi họ đứng ra mua thì không ai tranh mua nổi với họ nữa (nhờ giá mua của họ tốt hơn).

Việc các thương lái Trung Quốc sẵn sàng mua với giá cao hơn là vì họ không hề mất một đồng thuế nào, đồng thời không phải bỏ ra bất cứ một chi phí nào như doanh nghiệp trong nước hiện nay vẫn làm là liên kết 3 nhà, 4 nhà, ứng trước tiền, hỗ trợ kỹ thuật…cho người nuôi đồng thời hỗ trợ xăng dầu, phương tiện để người dân nuôi trồng và đánh bắt .

Thêm vào đó, gần đây nông dân có phong trào đua nhau đi phá rừng keo để cung cấp gỗ cho các thương lái Trung Quốc làm dăm gỗ sản xuất giấy, ván ép, đồng thời phá những vùng đất để trồng sắn (khoai mì) cung cấp cho thị trường Trung Quốc.

Vậy tình trạng đó sẽ ảnh hưởng như thế nào tới đời sống người dân và nền kinh tế Việt Nam?

Một phần nó làm đảo lộn thị trường của Việt Nam, kể cả thị trường bình thường, thí dụ làm giảm mặt hàng thủy sản xuất khẩu. Các công ty thủy sản hiện nay đều kêu rất dữ dội là họ đang bị thiếu nguyên liệu trầm trọng, nguồn nguyên liệu trở nên rất bấp bênh, giá cũng đắt lên vì họ phải cạnh tranh với những thương lái Trung Quốc.

Đồng thời làm méo mó một số quy hoạch, thí dụ như khi thương nhân Trung Quốc vào thuê đất, mua gỗ, mua sắn thì người dân bỏ hết các thứ khác để trồng cho họ. Đất một khi đã trồng sắn rồi thì sau đó sẽ bạc đi rất nhanh, muốn trồng lại các thứ khác thì không trồng được cây khác nữa.

Đối với bà con khu vực nghèo, như Quảng Trị chẳng hạn, việc trồng cây keo, củ sắn để bán cho thương nhân Trung Quốc , thì trước mắt là có lợi, nhưng khi họ đột ngột dừng không mua nữa hoặc hạ giá, trả giá xuống thấp như đã từng xảy ra thì số phận của những người nông dân này sẽ ra sao? Và đến lúc họ gặp khó khăn thì Nhà nước mình lại là người phải đứng ra để gánh chịu, lo cứu trợ…

Vậy ngành quản lý thị trường ở đâu khi người nước ngoài tự do vào lãnh thổ Việt Nam kinh doanh như vậy?

Điều bất hợp lý nhất đó là để cho những thương lái của nước ngoài vào Việt Nam hoàn toàn không có giấy phép kinh doanh, không biết người ta là ai, tuy nhiên họ lại khống chế thị trường, quyết định giá cả và nhà nước hoàn toàn không kiểm soát được họ, đồng thời không thu được một đồng thuế nào.

Trong khi đó bất cứ một doanh nghiệp, một thương lái hay bất cứ hộ gia đình nào ở Việt Nam nếu đến Bắc Giang hay bất cứ địa bàn nào giao dịch kinh doanh đều phải đăng ký với nhà nước và nộp thuế.

“Ông vào nước tôi kinh doanh, mỗi ngày ông mua 100 tấn vải, trị giá 100 tấn vải là bao nhiêu thì tương ứng với thuế mà tôi đánh trên các doanh nghiệp của tôi thì tôi cũng có quyền thu của ông như thế”. Nếu không ở đây sẽ tạo ra sự bất bình đẳng giữa người công dân kinh doanh Việt Nam và một anh từ nước ngoài vào.

Trong thời gian tới cần có những biện pháp gì để khắc phục tình trạng này?

Tôi nghĩ Bộ Công thương, Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội, Bộ Công an cần đưa ra một khuôn khổ pháp lý, đưa ra quy chế về quản lý kinh doanh, hướng dẫn địa phương trong việc kiểm soát và ngăn chặn tình trạng nêu trên.

Đồng thời chính quyền các địa phương phải có trách nhiệm kiểm soát địa bàn. Những mặt hàng mang tính chất mùa vụ như vải, thì một năm chỉ tập trung dồn dập một vài tuần ở địa phương, thì chính quyền địa phương không thể không biết được.

Chính quyền địa phương là người đâu tiên phải có trách nhiệm giám sát đối với những người kinh doanh để đảm bảo tất cả những người kinh doanh đến đấy là người kinh doanh có đăng ký, có nộp thuế kinh doanh và có tất cả những địa chỉ cần thiết để khi có tranh chấp gì giữa người bán và người mua thì chính quyền còn có thể đứng ra giải quyết được.